Geçtiğimiz günlerde Konya’da bir haber sitesinde, Konya Nalçacı Esnaf Kefalet Kooperatifinde neler oluyor başlıklı bir haber gördüm. Birkaç aydır konu ile ilgili olarak bir köşe yazısı planlamakta olduğum için, sahada araştırma yapıyor, küçük esnaf ile konunun detayları hakkında bilgiler elde etmeye çalışıyordum. Haberi görünce aklıma takılan ve küçük esnaflar arasında kulislerde konuşulanlarla ilgili olarak gazeteci duyarlılığı çerçevesinde bir yazı kaleme almak üstümüze vazife oldu. Haberde konu edilen kişisel konular benim ilgi sahama hiç girmez. Bir İletişimci olarak, küçük esnafla ilgili olan kredi öncesi ve sonrasında meydana gelen sıkıntılar ve küçük esnafın kefalet kooperatifleri tarafından bitirilme noktasındaki uygulamaları ile ilgili olarak, küçük esnafların kendi aralarındaki ve diğer dost meclislerindeki sohbet arası kulislerde konuşulanları, ilgililerin dikkatine ve kamuoyunun önüne serdetmeye çalışacağım.
Anayasamızın; 171.maddesi; Devlet, milli ekonominin yararlarını dikkate alarak, öncelikle üretimin artırılmasını ve tüketicinin korunmasını amaçlayan kooperatifçiliğin gelişmesini sağlayacak tedbirleri alır. Kooperatifler, Devletin her türlü kontrol ve denetimine tabi olup, siyasetle uğraşamaz ve siyasi partilerle işbirliği yapamazlar. Yine Anayasamızın 173.maddesi; Devlet, esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır. Esnaf K.Kooperatifleri; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre değişir ortaklı, değişir sermayeli ve sınırlı sorumlu bir esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatifi kurulur. Esnaf K. Kooperatifleri; Kooperatifin amacı, ortağı esnaf ve sanatkâra faaliyetleri için gerekli krediyi sağlamak veya kredi ve banka teminat mektubu almak üzere kefil olmaktır. Esnaf Kefalet Kooperatifleri; Kredi ve kefalet, ortağın sanatının geliştirilmesi, iş ve üretim kapasitesinin arttırılması, ürün çeşitlendirilmesi için gerekli alet, araç, makine, teçhizat ve işyeri temini veya işletme sermayesi olarak kullanılmak ve ek üretim ile istihdam alanları oluşturulması amacıyla verilir.
Yukarıda zikretmeye çalıştığımız gibi Anayasamızın ve Esnaf Kefalet Kooperatifleri kanunun kuruluş maddelerindeki sarih hükümleri çerçevesinde, küçük esnafın korunması ve desteklenmesi öngörülmektedir. Yine Kooperatiflerin kuruluş amaçlarında da gördüğümüz gibi, küçük esnafın sanatını geliştirmesi, iş ve üretim kapasitesini arttırılması, vb. amaçlarla üretim ve istihdamı artırmak amaçlı kredi vermek ve kefalet olmaktadır. Uygulama noktasındaki bazı yanlış politikaları ve kulislerden almış olduğumuz duyumlar neticesinde kabaca şöyledir:
Küçük esnaf, kredi alırken ve daha sonra ödeme noktasında zorluklarla karşılaşıldığı durumlarda, kefalet kooperatifi kuruluş amaçlarında yazmakta olan maddelerden beri olarak ve küçük esnafı koruma ve kollama görevinden soyutlanmakta olduğu şeklindedir. Ticari bir esnaf gibi kabaca ifadesi ile bir tefeci gibi küçük esnafa muamele etmekte olduğu da esnaf çevrelerindeki meclislerde konuşulmaktadır. Küçük esnaf aldığı kredilerde herhangi bir sorun ile karşılaşıldığı durumlarda, Esnaf K.Kooperatifinin 2006 yılından bu tarafa uygulamakta olduğu yıllık %5 ve icra takiplerinde ki %9 faiz oranı, unutularak, görmezden gelinerek veya başka Saiklerle, %28 ile %48 arasında artı birleşik bir faiz ve zulüm ile karşı karşıya kalmaktadır. Küçük esnaf ödeme noktasında herhangi bir sıkıntı ile baş başa kaldığında kooperatif kuruluş ve varlık sebepleri olan küçük esnafa hiçbir kolaylık gösterilmediğini ve esnafın kepenk kapatmasına kadar gidecek uygulamalarla karşılaştığını da kulislerden almış olduğumuz duyumlardan bazılarıdır.
AK Parti hükümetlerinin kurulduğu günden bu tarafa küçük esnafı destekleyici ve korumacı uygulamaları bütün kamuoyu tarafından bilinmekte ve takdir edilmektedir. Bu konuda AK Parti hükümetlerine ne kadar Teşekkür etsek azdır. 1 Kasım tekrar genel seçim öncesinde de Sayın Başbakanımız Prof.Dr. Ahmet Davutoğlu, küçük esnafı destekleyici ve önünü açacak olan maddeleri seçim beyannamesinde de açıklamıştır. Tek parti hükümetlerinin olduğu 2002 yılından bu yana, kefalet kooperatiflerin yanlış politika ve uygulamalarına maruz kalan küçük esnafa, koalisyon veya başkaca hükümetlerin olduğu – olabileceği durumlarda neler yapılabileceğini tahmin dahi edemiyorum. Bu vb. yanlış uygulamalara muhatap olan küçük esnafın durumunu, kamuoyunun, ticaret erbaplarının, Esnaf Kefalet kooperatiflerinin denetleyici kurumu olan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Teftiş Kurulu Müfettişleri ve Kooperatifler Genel Müdürlüğünün takdirlerine bırakıyorum.
