Konya Devlet Üniversitesinde bir akademisyenin, Türkiye – ABD İlişkilerinin Eğitim Boyutu ve Fulbright Bursu doktora tez konusunu; Fulbright Eğitim Bursu anlaşması nedir ve detayları nelerdir vb. kamuoyundaki sorulara, kabaca bilgilendirme ihtiyacına binaen, kamu görevi yapan bir gazeteci duyarlılığı çerçevesinde, yorum yapmadan, sadece anlaşmanın genel hatları hakkında, bir yazı kaleme almanın üzerimize düşen bir görev olduğunu düşünüyorum! Öncelikle yazıya konu kitabı hazırlayan akademisyene teşekkürlerimi sunarım!
Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu veya Türkiye – Amerika Birleşik Devletleri Kültürel Mübadele Komisyonu, 1949 yılında, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri arasında imzalanan ikili anlaşma ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden 13 Mart 1950 tarihinde geçmiş ve 5596 sayılı kanun çerçevesinde çalışmalarına başlamıştır!
Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu, Türk ve Amerikalı üniversite mezunları, akademisyen, sanatçı ve kamu görevlilerini; eğitim, yaşam ve seyahat masraflarını kapsayan burslar ile desteklemekte ve ABD’de eğitim almak isteyen Türk öğrencilerine eğitim danışmanlığı hizmeti sunmaktadır! Türk ve Amerikan halkları arasında, eğitim ve kültürel değişim yoluyla, ortak anlayış geliştirmek için kurulmuştur!
Neymiş efendim! Kültürel değişim yolu ile karşılıklı anlayış geliştireceklermiş! Acaba, nasıl bir anlayış olacaktır?
Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu, Yönetim Kurulu ve Genel Sekreterlikten oluşmaktadır! Komisyonun Yönetim Kurulu üyeleri, Türk ve Amerikan Hükumetleri tarafından atanmakta ve bu üyeler her iki ülkeyi temsil etmektedir! Komisyonun merkez ofisi Ankara’da olup, İstanbul’da da bir irtibat ofisi bulunmaktadır.
Fulbright mezunu Türk öğrenci ve öğretim üyeleri, ABD’deki çalışmalarını tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönerek, faydalı çalışmalar yapmaktadır! Türkiye’ye gelen Amerikalı akademisyenler de, çeşitli dallarda gerçekleştirdikleri araştırmalar ve aldıkları eğitim ile alanlarına önemli katkılarda bulunmaktadır!
Türkiye Fulbright Eğitim Anlaşmasına uzanan yol, Truman yardımları çerçevesindeki krediler ile başlamıştır! Türkiye kredi taksitlerindeki ödemeler aksayınca, Amerika ise bu durumu fırsata çevirerek, eğitim alanında yeni bir anlaşma teklifi ile Türkiye’nin kapısını çalmıştır!
Amerika Büyük Elçiliği, 12 Şubat 1948 tarihinde Dışişleri Bakanlığına müracaat ederek, Türkiye ile Kültür Anlaşması gerçekleştirmek istediğini belirtecek ve bir proje sunacaktır! Tarih yaprakları 27 Aralık 1949’u gösterdiğinde, Türk Milli Eğitimi için Kırılma noktası olan Fulbright anlaşması imzalanacaktır!
Fulbright Anlaşması akabinde ABD, Beş yıllık kalkınma planları ve Köy Enstitüleri gibi uygulamaların kaldırılmasını talep etmiştir! Milli Eğitim sistemindeki müfredata kadar yapılan müdahalelere girmek dahi istemiyorum!
Türkiye Fulbright Eğitim Anlaşmanın 1. maddesinin ilk paragrafı; Türkiye’de Birleşik Devletler Eğitim Komisyonu namı altında bir komisyon teşkil olunacak ve bu komisyon, anlaşmanın hükümleri dairesinde, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temin edilen paralarla, finanse edilecek olan eğitim programının idaresini kolaylaştırmak için ihdas ve tesis edilmiş bir teşekkül olarak, Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetleri tarafından tanınacaktır, diyor!
Bu anlaşma ile Türk milli eğitim programını bahsi geçen komisyon idare edecektir! Anlaşmanın 5. Maddesine göre, komisyon 4 Amerikalı ve 4 Türk üyeden oluşacak, Amerikan Büyük elçisi ise komisyonun fahri başkan olacaktır! Kararlar, oy çoğunluğuna göre alınacak komisyonda, oylar eşit çıkarsa, son kararı Amerikan Büyük elçisi vermektedir! Anlaşmanın 10. maddesine göre, Amerikan Dış işleri Bakanı uygun gördüğü takdirde, komisyonun her türlü kararını gözden geçirme hakkına sahipmiş!
Neymiş efendim! Türk milli eğitim programı, anlaşma çerçevesinde, tamamen bahsi geçen Komisyon tarafından idare edilecekmiş! Ve alınan kararlar da eşit oy çıkarsa, Amerikan elçisinin oyu ile son karar verilecekmiş! Ülkenin çıkarları nerede? Ne kadar demokratik ve dostane, değil mi?!
Fulbright komisyonunun başkanlık görevini John T.McCarthy yapmaktadır! Peki, kimdir ve ne iş yapar, John T. McCharty? Uluslararası küresel finans piyasalarının önemli aktörlerinden ING Bank Türkiye Genel Müdürü! Para sihirbazı bir kişi ve eğitim!
Acaba eğitim komisyonunda, paradan nasıl daha çok para kazanılacağı konusunda tecrübeler mi paylaşmaktadır? Ya da başkaca parasal işler! Eğitim konusuna ise daha sonra girilecekmiş! Çünkü parasal işler daha mühim!
Türkiye Fulbright Derneği, 1992 yılında Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonunun 1950 yılında faaliyetlerine başlamasını takiben, Fulbright programından yararlanan Türk bursiyerleri ve Türkiyeyi ziyaret etmiş ABD bursiyerleri arasında, Senatör Fulbright’ın ideallerine hizmet ederek profesyonel bağları güçlendirmek amacıyla kurulmuştur!
Neymiş efendim! Senatör Fulbright’ın ideallerine HİZMET etmek amacı ile ülkemizde bir de dernek kurmuşlar!
Fulbright Eğitim bursu ve komisyonun kurulmasının isim babası, Senatör J.William Fulbright; Geleceğimiz yıldızlarda değil, akıllarımızda ve kalplerimizdedir! Birbirini tamamlayan yaratıcı liderlik ve çağdaş eğitim, insanoğlu için umut dolu bir geleceğe yönelik ilk gereklilikleridir! Kırk yıl önce Amerikan Senatosu’na önerme ayrıcalığını yaşadığım uluslararası burs programı, liderliği, öğrenmeyi ve kültürler arası anlayış geliştirmeyi hedeflemiştir! Bu mütevazı programın paha biçilemez hedefleri vardır, çünkü uluslararası ilişkilerin geçmişteki içi boş ve güce dayalı sistem yerine daha medeni, akılcı ve insani temeller üzerine kurulmasını başarmıştır! Ben bu işe başladığım zaman buna inandım ve hala inanıyorum, diyor!
Neymiş efendim! ABD’nin tek mermi atmadan, küresel liderlik ve hegomonyal konumuna, dünyanın her bir bölgesinde, soft – power olarak adam devşirme süreci, eğitim bursu vb. anlaşmalar ile başlatılmış ve halen de devam etmektedir!
